متخصص ارتودنسی چه کاری انجام میدهد؟
متخصص ارتودنسی (orthodontist ) دندان پزشک فارغ التحصیل از یکی از رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است. این کلمه مرکب است از دو واژهٔ لاتین «ارتو» به معنای «راست» و «درست»، و «ادوس» یا مشتق آن «دنس» بمعنای (دندان) تشکیل شده است.ارتودنسی علم تشخیص و درمان دندان های نامرتب و نا هماهنگی استخوان فک می باشد. در گذشته بیشتر نوجوانان و جوانان خواستار ارتودنسی بودند اما امروزه ۳۰ درصد از بیماران ارتودنسی، بزرگسال هستند.
در ادامه میخوانیم :
- دندانپزشک متخصص ارتودنسی
- چرا ارتودنسی مهم است
- ارتودنسی پیشگیری چیست؟
- چرا به ارتودنسی پیشگیری نیاز داریم؟
- برخی از علائم و نشانه های مشکلات ارتودنسی در کودکان
- چه افرادی به ارتودنسی نیاز دارند
- بهترین سن برای ارتودنسی چه زمانیست؟
- دستگاه های ارتودنسی چگونه عمل میکنند؟
- درمان های ارتودنسی
- خطرات ارتودنسی چیست؟
- هزینه ارتودنسی چقدر است؟
- چطور تفاوت بین دندانپزشک عمومی با متخصص ارتودنسی را بفهمیم
ارتودنسی یکی از مهمترین رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است. و نیز اولین تخصص معرفی‌شده در دندانپزشکی می‌باشد . کار متخصص ارتودنسی بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفت‌شدن نامناسب دندان‌هاست. این امر می‌تواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها یا دو فک نسبت به هم باشد، یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد.
دندانپزشک متخصص ارتودنسی
اورتودنسی یکی از رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است که به دلیل ماهیت بسیار تخصصی آن اولین رشته تخصصی دندانپزشکی است. کسب درجه تخصص در رشته ارتودنسی نیازمند طی دوره تخصصی سه ساله ، علاوه بر دوره شش ساله دکترای دندانپزشکی است. این دوره ها بطور تمام وقت در بخش تخصصی دانشگاه‌های معتبر برگزار می شود که در پایان دوره به افراد فارغ التحصیل متخصص ارتودنسی یا ارتودنتیست و یا متخصص ارتودنتیکس گفته می شود.
انجمن متخصص های اورتودنسی ( ارتودنتیست های) ایران یک تشکل علمی ،صنفی ،قانونی و غیرانتفاعی است که جهت سازماندهی متخصص ارتودنسی ( ارتودنتیست ) در ایران تشکیل شده و با برگزاری جلسات علمی برای متخصص ارتودنسی و دندانپزشکان درجهت بهبود وضعیت علمی این رشته فعالیت می کند.
همچنین انجمن ارتودنسی ایران با فعالیت در حوزه آگاهی عمومی جامعه سعی دارد تا با ارایه اطلاعات صحیح، دقیق و علمی از مشکلات موجود در انجام درمانهای اورتودنسی توسط افراد فاقد صلاحیت و مهارت علمی کم نماید. اعضاء انجمن ارتودنتیست های ایران با بررسی دقیق مدارک علمی و داشتن صلاحیت‌های لازم در راستای فعالیت در این رشته به عضویت انجمن ارتودنتیست های ایران پذیرفته می شوند.
چرا ارتودنسی مهم است
این درمان به دلایل مختلفی انجام می شوند که تنها یکی از آنها زیبایی دندان و افزایش اعتماد به نفس بیمار می باشد و بقیه مربوط به افزایش سلامت دهان و دندان است. طبق گزارشAAO نامرتبی دندان ها می تواند باعث سختی در صحبت کردن و جویدن، فرسوده شدن مینای دندان های سالم و فشار فراوان به بافت لثه و استخوان های اطراف شود. به علاوه تمیز کردن دندان های کج و روی هم رفته دشوار بوده و از این رو بیمار را در معرض کرم خوردگی و بیماری های لثه قرار می دهد.
ارتودنسی پیشگیری چیست؟
شاید هر فردی با شنیدن کلمه ی اورتودنسی، اصلاح ناهنجاری های دندانی (مانند دندان های کج) در ذهنش تداعی شود در حالی که ارتودنسی تنها علم اصلاح مشکلات دندانی نبوده و به پیشگیری از این مشکلات نیز می پردازد. شاید تاکنون اطلاع نداشتید که دندانپزشک یا ارتودنتیست شما قادر است از مشکلات ارتودنسی فرزندتان که در آینده می تواند برای وی پیش بیاید، جلوگیری کند. یک لحظه تصور کنید! شما می توانید از کج در آمدن دندان های فرزندتان جلوگیری کنید، می توانید از صرف هزینه های فراوان و رنج و زحمت گذاشتن بریس ها در امان باشید. ارتودنسی پیشگیری می تواند بسیاری از مشکلات را حل کند.
چرا به ارتودنسی پیشگیری نیاز داریم؟
ارتودنسی پیشگیری علم تشخیص ناهنجاری ها ( که شامل دندان های کج و شلوغ یا مشکلات فک می باشد) و مداخله برای هدایت دندان به محض درآمدن آن می باشد. این نوع درمان اولیه ی ارتودنسی می تواند به جلوگیری از درمان های شدید اورتودنسی در آینده کمک کند. این مشکلات ارتودنسی همچنین می تواند به علت عادات غلط مانند مکیدن انگشت شست، ناخن خوردن و یا گاز گرفتن لب ها به وجود آید.
برخی از علائم و نشانه های مشکلات ارتودنسی در کودکان شامل:
- افتادن زود یا دیر هنگام دندان های شیری
- دشواری در جویدن و یا گاز زدن
- تنفس از راه دهان
- مکیدن انگشت یا دیگر عادات دهانی
- شلوغی، جا به جایی یا گیر کردن دندان ها در لثه هنگام درآمدن
- فک ها که تغییر می کنند، صدا می دهند، جلو رفتگی یا عقب رفتگی دارند.
- دشواری در تکلم
- گاز گرفتن گونه یا بالای دهان
- دندان های جلو آمده
- دندان هایی که هنگام روی هم رفتن چفت نمی شود یا به صورت غیرطبیعی چفت می شود.
- عدم تعادل صورت و یا عدم تقارن
- دندان قروچه
چه افرادی به اورتودنسی نیاز دارند
تنها دندان پزشک یا متخصص ارتودنسی می تواند تشخیص دهد که بیمار نیاز به اورتودنسی دارد یا خیر. وی این کار را به کمک ابزار های خاصی که شامل سوابق بیماری های دندان و استفاده از دارو های مختلف، معاینه ی بالینی، مدل های گچی ساخته شده از دندان بیمار، عکس برداری با اشعهX هستند، انجام می دهد و سپس بر این اساس برنامه درمانی آغاز خواهد شد.
در صورت داشتن هر یک از مشکلات زیر، شما کاندیدای انجام ارتودنسی هستید:
- پیش دندانی: که با نام دندان گرازی نیز شناخته می شود، وضعیتی است که دندان های فک بالایی بسیار جلوتر از دندان هایی فک پایینی قرار دارند.
- پس دندانی: ظاهری بول داگی که دندانهای فک پایین جلوتر از فک بالا هستند و یا فک بالا خیلی عقب تر از حالت استاندارد می باشد.
- عدم روی هم رفتگی دندان های دو فک: به این معنا که به طور طبیعی دندان های فک بالا به درستی روی دندان های فک پایین قرار نمی گیرند.
- باز ماندن: زمانی که فک بالا و پایین روی هم قرار می گیرند، میان دندان های جلویی یا کناری دو فک فاصله وجود داشته باشد..
- جابه جایی خط میانی: زمانی که خط میانی دندان های جلویی از فک بالا، با خط میانی دندان های جلویی از فک پایین همتراز نباشد.
- فاصله دار بودن: فاصله داشتن دندان ها به دلیل افتادن یک دندان یا دندان هایی که به درستی دهان را پر نکرده اند.
- شلوغی دندان ها: زمانی که تعداد دندان ها زیاد باشد و همه در یک ردیف جا نشوند.
بهترین سن برای ارتودنسی چه زمانیست؟
درمان ارتودنسی را می توان از اواخر ۳ سالگی تا زمانی که دندان ها وجود دارند، انجام داد. در سنین پایین و دوره دندان های شیری معمولا برای رفع عادات مضر مانند مکیدن انگشت یا پستانک از دستگاه های ساده ارتودنسی استفاده می شود. پس از آن از حدود ۶ سالگی یعنی زمانی که اولین دندان دائمی (دندان آسیا) رویش پیدا کرد. تغییرات اسکلتال در محدوده سنی خاصی امکان پذیر است و معمولا ارتودنتیست پس از حذف عامل به وجودآورنده نسبت به تغییرات ابعاد فکی در جهت های مختلف اقدام می کند.
تا حدود سنین ۱۲ تا ۱۵ سالگی می توان تغییرات اسکلتال و عضلانی مانند بزرگ کردن فک را در بیماران انجام داد. بهترین سن درمان ارتودنسی با دستگاه ثابت، حدود ۱۲ سالگی است. پس از ۱۲ سالگی با افزایش سن بیمار درمان ها باید محافظه کارانه تر انجام شوند. معمولا پس از ۳۰ سالگی اندکی تحلیل استخوان در فک روی می دهد و ارتودنتیست باید نسبت به نحوه درمان، انتخاب نوع درمان و وجود محدودیت ها به بیمار اطلاعات کامل را بدهد.
دستگاه های اورتودنسی چگونه عمل میکنند؟
دستگاه های ارتودنسی با اعمال نیرو روی دندان موجب جابه جایی آنها می شوند. این نیروها در حد نیروهای بیولوژیک هستند و دندان پزشک با اطلاع کامل از میزان آنها و محاسبه با روش های خاص درمانی اقدام به اعمال آنها می کند. پس از هر جلسه درمانی درد اندکی به وجود می آید که علت آن فعال سازی دستگاه توسط دندان پزشک است.
معمولا این درد ۳ تا ۵ روز به طول می انجامد و تا فعال سازی بعدی از بین می رود. برای رفع این درد می توان مسکن مصرف کرد. استفاده کوتاه مدت از داروهای ضدالتهاب هیچ گونه مغایرتی با درمان های ارتودنسی ندارد (استفاده بلند مدت از داروهای مسکن توصیه نمی شود).
درمان های اورتودنسی
درمانهای ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندانها یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمانهای ارتوپدیک) متمرکز باشد. از جنبهٔ دیگر می‌توان درمانهای ارتودنسی را به درمان با دستگاه‌های ثابت و متحرک تقسیم کرد.
ارتودنسی ثابت
دستگاه‌های ثابت دستگاه‌هایی هستند که در طول درمان نیازی به خارج نمودن آنها از دهان توسط بیمار وجود ندارد و اجزای اصلی تشکیل‌دهندهٔ آنها براکت و سیم می‌باشد. براکت‌ها همان اجزای کوچکی هستند که توسط چسب خاصی به دندان چسبانده میشوند. در بین مردم از اصطلاح سیم‌کشی یا سیم‌بستن دندان هم برای اشاره به این عمل استفاده می‌شود.
ارتودنسی متحرک
دستگاه‌های متحرک انواعی هستند که بیمار می‌تواند در طول درمان آنها را از دهانش خارج کند، البته گاهی این خارج نمودن ممکن است بنا بر تجویز ارتودنتیست محدود به زمان‌های کوتاهی مانند زمان غذاخوردن یا مسواک‌زدن باشد. این نوع دستگاه‌ها در بین مردم به «پلاک» مشهورند.
ارتودنسی نامرئی چیست؟
قبل از سال ۱۹۹۷ تنها راه صاف و مرتب کردن دندان ها بریس های ثابت بود. با اینکه کش های رنگی اورتودنسی می توانست باعث شادی کودکان شود، بزرگسالان تمایل چندانی حتی به ارتودنسی های سرامیکی و پشت دندانی نداشتند. در سال ۱۹۹۷ شرکتی به نام فناوری الاین (Align Technology) روشی را ابداع کرد که به وسیله ی الاینر های شفاف یا همان اورتودنسی نامرئی(invisalign) می توان موقعیت دندان کج را اصلاح کرد.
بریس های نامرئی ارتودنسی چگونه ساخته میشوند
ارتودنسی نامرئی نوعی از اورتودنسی است که از جنس پلاستیک شفاف بوده و اطراف دندان را محکم دربر می گیرد. بسته بندی های پلاستیکی که در بازار بیشتر اجناس را در برگرفته اند، در نظر بگیرید. همانطور که می دانید اندازه و شکل محتوای بسته با خود بسته تناسب دارد ولی بیشتر اوقات به دلیل قابلیت دیده شدن محصول داخلی، بی رنگ و شفاف ساخته می شود. بیشتر این بسته بندی ها از طریق حرارت دادن به ورقه های نازک پلاستیکی و قالب زدن آن ها در سایز ها و اندازه های گوناگون و سپس سرد کردن پلاستیک ساخته می شوند. این روشِ به صرفه ای برای خرید ها محسوب می شود، زیرا برای خرید های بعدی نیز می توان از آنها استفاده کرد.
متخصصان ارتودنسی برای سال ها از روشی شبیه به همان حرارت دادن ورقه پلاستیکی برای ساخت ریتینر ها استفاده کرده اند. یک قالب گچی از روی دندان شخص ساخته می شود و ورقه نازک پلاستیکی اطراف آن کشیده می شود. برخی مواقع که یک دندان با دندان های دیگر همتراز نیست، ممکن است قبل از ساخته شدن ریتینر، پزشک از تکنسین های آزمایشگاه بخواهد تا آن دندان را به صورت دستی از قالب خارج کنند.
سپس ریتینر در دهان قرار می گیرد و تمام دندان ها را به درستی در بر می گیرد در حالی که به دندان کج فشار لازم را برای بازگشت به حالت صحیحش وارد می کند. طی چندین روز، دندان کج به سمت جایگاه صحیح خود که توسط لایه پلاستیکی برایش تعیین شده تغییر مکان می دهد. با این وجود این روش تنها برای دندان هایی با تغییر موقعیت های ساده استفاده می شود و تا قبل از گسترش استفاده از قالب سازی های سه بعدی و چاپ کردنشان، امکان ساخت چندین قالب که بتوان چند دندان را به طور همزمان جا به جا کرد، وجود نداشت.
عوارض ارتودنسی
برخی از خطرات این درمان عبارت است از:
- بروز مشکلات بهداشت دندان: سیم ها و بریس های ارتودنسی کار نظافت دندان ها را دشوار می کنند که می تواند احتمال پوسیدگی دندان و به جا ماندن لکه های مادام العمر روی دندان ها را افزایش دهد. برای جلوگیری از این مشکلات باید در طول درمان، دوبار در روز به دقت دندان ها را مسواک کرد.
- آسیب دیدن بافت نرم: بریس ها ممکن است داخل لثه یا گونه فرو بروند و باعث آسیب دیدگی این بافت های نرم شوند.
- بازگشت به حالت قبل: پس از برداشتن بریس ها ممکن است دندان اصلاح شده دوباره به حالت قبل باز گردد. دلیل اصلی گذاشتن ریتینر ها جلوگیری از چنین اتفاقی است.
ارتودنسی هزینه
برای محاسبه هزینه ارتودنسی دندان همیشه به این موارد توجه کنید و به خاطر داشته باشید زمانی که برای انجام درمان ارتودنسی برنامه‌ریزی می‌کنید ارزان‌تر بودن قیمت ارتودنسی به معنی بهتر بودن نیست در این زمینه باید به مسائل با اهمیت‌تری همچون سلامت و ایمنی و کیفیت نتایج حاصل از درمان توجه خاصی داشت.
شما ممکن است تصمیم بگیرید از خدمات ارزان قیمت‌تر یا ارائه شده توسط متخصصین کم تجربه یا حتی متأسفانه افراد غیرمتخصص استفاده کنید اما انجام این کار می‌تواند تأثیر بسیار منفی برنتایج حاصل از درمان ارتودنس داشته باشد و حتی برخی نتایج نامطلوب در نهایت برای همیشه باقی بماند .
علاوه بر این استفاده از خدمات ارزان قیمت می‌تواند با هزینه‌های اضافی بعدی برای اصلاح مشکلات احتمالی ایجاد شده همراه باشد هر چند هزینه و قیمت ارتودنسی می‌تواند گران به نظر برسد اما نتایج بدست آمده پس از درمان اورتودنسی سرمایه گذاری می باشد که به طور حتم ارزش آن را دارد.
چطور تفاوت بین دندانپزشک عمومی با متخصص ارتودنتیکس را بفهمیم
بسیاری از مردم با دندانپزشک و آنچه انجام می دهد آشنایی دارند ولی شاید با شنیدن عبارت ارتودنتیست یا متخصص ارتودنسی قدری گیج شوند و این عبارت برای آنها کمی ناشناخته باشد. احتمالا” افتراق این دو از یکدیگر با در نظر گرفتن تشابه ظاهری درمان در ناحیه دهان و دندان سخت تر هم به نظر برسد. در هر صورت دندانپزشک و متخصص ارتودنسی به لحاظ درجه تخصصی و خدمات درمانی با هم تفاوت محسوس دارند.
دندانپزشک دکتری است که با گذراندن دوره ۶ ساله دندانپزشکی قادر به انجام درمانهای غیر پیچیده عمومی دهان و دندان نظیر پر کردن دندان، عصب کشی، کشیدن دندان، پروتزهای دندانی یا جرمگیری می باشد. از آنجا که رشته دندانپزشکی ۱۳ شاخه تخصصی دارد، درمان مورد های پیچیده تر حتی ترمیم و عصب کشی و ناراحتیهای شدید لثه نیز در دایره درمان متخصصین این رشته ها قرار می گیرد. ولی درمان ناهنجاری های دندانی-فکی از جمله ناردیفی دندانها به دلیل ماهیت طولانی بودن درمان بیماران آن، (گاهی چند سال) از ابتدا در حیطه آموزه های دندانپزشک عمومی قرار نمیگیرد.
در حالی که متخصص ارتودنسی دندانپزشکی است که پس از دوره عمومی با گذراندن یک دوره تخصصی ۳ ساله موفق به احراز صلاحیت علمی درمان مشکلات و ناهنجاری های دندانی و فکی شده است.< اگرچه برخی دندانپزشکان اقدام به درمان ارتودنسی و قرار دادن براکت ارتودنسی روی دندان بیماران خود می کنند توجه به این نکته ضروری است که آنها متخصص نیستند. در واقع تنها یک متخصص دارای سواد علمی و مدرک آکادمیک تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری های دندانی – فکی می باشد.
در doctorpage بیابید : پزشکان ( متخصص ارتودنسی )
* دکتر پیج ، همراه همیشگی شما در لحظه های سخت انتخاب. *