آریتمی قلبی

آریتمی قلب در اثر ریتم غیر طبیعی قلب رخ می‌دهد که در آن قلب خیلی سریع، خیلی آهسته یا نامنظم می‌زند. هرگاه مشکلی در سیستم الکتریکی قلب یا سیگنال‌هایی که عضله قلب را برای منقبض و شل شدن تحریک می‌کند، به وجود آید، آریتمی ایجاد خواهد شد. در برخی موارد آریتمی قلب در یک قلب سالم ممکن است اتفاق افتد که کاملاً بی‌ضرر است. در حالتی که آریتمی نشان دهنده یک بیماری جدی باشد، خطرناک بوده و نیاز به درمان دارد. در روش های درمان آریتمی قلبی شیوه‌های مختلف تهاجمی، کم تهاجمی و مصرف دارویی برای آریتمی قلب وجود دارد. برای مشاهده لیست بهترین دکتر آریتمی قلب ایران بر روی متن لینک داده شده کلیک کنید.

آیا آریتمی نیاز به درمان دارد؟

در بسیاری موارد که افراد هیچ سابقه پزشکی و مشکل جدی سلامتی نداشته باشند، آریتمی قلب اتفاقی کاملاً طبیعی بوده و بی‌ضرر خواهد بود که درمانی برای آن در نظر گرفته نخواهد شد. این در حالی است که هرگاه متخصص آریتمی قلب با انجام معاینات فیزیکی و هم چنین بررسی نتایج به دست آمده از تست‌ها و آزمایش‌ها، آریتمی قلب را تشخیص دهد، نیاز است با هدف پیشگیری از بروز حادثه جدی و تهدید‌کننده، بیمار تحت درمان قرار گیرد.

در واقع یک متخصص می‌تواند متوجه شود که آریتمی غیر طبیعی است یا صرفاً منعکس‌کننده فراینده‌های طبیعی قلب است. علاوه بر این او می‌تواند نوع و میزان شدت عارضه را شناسایی کرده تا بتواند بهترین شیوه درمانی از جمله جراحی، مصرف دارویی یا تغییر سبک زندگی را به بیمار پیشنهاد دهد. در نتیجه باید گفت که آریتمی در صورت غیر طبیعی بودن و وجود سابقه بیماری در فرد نیاز به درمان دارد.

مطالب مرتبط: بهترین جراح دریچه قلب در تهران و ایران

اهداف درمانی آریتمی قلب

استفاده از تکنیک‌های مختلف درمانی برای آریتمی قلبی به منظور دستیابی به اهداف زیر توسط جراح آریتمی قلب تجویز می‌شود:

 

 

• جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون
• کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی
• کنترل ضربان قلب در محدوده نسبتاً طبیعی
• بازیابی ریتم قلب در صورت امکان
• درمان بیماری قلبی و شرایطی که موجب آریتمی خطرناک می‌شوند.
• کاهش سایر عوامل خطر بیماری قلبی و سکته

آریتمی چگونه درمان می‌شود؟

با توجه به اینکه آریتمی قلب در اثر ضربان خیلی سریع، خیلی آهسته با نامنظم قلب اتفاق می‌افتد، از این رو متخصص آریتمی قلب بسته به نوع و علت بیماری و میزان شدت آن، روش های درمان آریتمی قلبی و تکنیک درمان را انتخاب خواهد کرد. در برخی موارد لازم است تا از یک یا چند روش برای کنترل و کاهش این عارضه استفاده کند.

۱. مصرف دارو

گاهی اوقات برای درمان می‌توان از یک یا چند دارو استفاده کرد که در برخی موارد لازم است دارو در کنار سایر درمان‌ها به کار برده شود. دقت داشته باشید این کار حتماً تحت نظارت پزشک مربوطه انجام شود. اگر دوز شما خیلی زیاد باشد ممکن است آریتمی را بدتر کند و این در زنان بیشتر از مردان رخ خواهد داد. داروها می‌توانند از حمله قلبی و بروز سکته، ایجاد عوارض احتمالی جلوگیری کرده و احتمال پیشرفت بیماری عروق کرونر قلب را کاهش دهند.

دارو‌هایی که می‌توان برای درمان ضربان خیلی سریع استفاده کرد، عبارت‌اند از:

• دارو‌های ضد آریتمی که به منظور تبدیل آریتمی به ریتم سینوسی یا منظم قلب کمک می‌کنند. این نوع دارو به صورت داخل وریدی در مواقع اضطراری یا خوراکی تجویز می‌شوند.
• دارو‌های کنترل‌کننده ضربان قلب
• داروی ضد پلاکت یا انعقاد خون مانند وارفارین و آسپرین به منظور جلوگیری از تشکیل لخته خون و بروز سکته مغزی با رقیق کردن خون به کار برده می‌شوند. این دارو در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی استفاده می‌شود.

 

برخی از این دارو‌ها با عوارض احتمالی عبارت‌اند از:

• آدنوزین یا EMS که موجب بروز درد قفسه سینه، ‌گر گرفتگی، تنگی نفس و فیبریلاسیون دهلیزی می‌شود.
• مسدود‌کننده‌های بتا با هدف کاهش ضربان قلب و برون ده قلبی و هم چنین کاهش فشار خون با مسدود کردن اثرات آدرنالین تجویز می‌شود که منجر به بروز خستگی، مشکلات معده، اختلال در خواب و عملکرد جنسی می‌شود.
• مسدود‌کننده‌های کانال کلسیم که منجر به قطع شدن حرکت کلسیم به بافت قلب و عروق خونی شده که برای درمان فشار خون بالا، آنژین یا درد قفسه سینه و منظم کردن ریتم‌های غیر طبیعی استفاده می‌شوند که معمولا با بروز مشکلات گوارشی، متورم شدن پا‌ها و فشار خون پایین همراه خواهد بود.
• دیگوکسین که برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی تجویز شده و باعث بروز تهوع، اسهال و استفراغ می‌شود.
• مسدود‌کننده‌های کانال پتاسیم که منجر به بروز مشکلاتی در سطح تیروئید، فشار خون پایین، بیماری‌های ریوی یا ابتلا به نوع دیگری از آریتمی خواهد شد.
• مسدود‌کننده‌های کانال کلسیم که می‌تواند منجر به ایست قلبی ناگهانی در افراد با بیماری قلبی شوند.

با توجه به نوع دارو‌ها، عوارض و خطرات احتمالی که می‌توانند به همراه داشته باشند، نیاز است تا مصرف دارو‌ها زیر نظر متخصص آریتمی قلب به صورت روزانه انجام شود. از این رو مراجعه به بهترین جراح آریتمی قلب تا حد زیادی کمک‌کننده خواهد بود.

۲. درمان‌های تهاجمی

به کار بردن دستگاه‌هایی مانند کاردیوورژن، ابلیشن کاتتر و جداسازی ورید ریوی از جمله روش‌های تهاجمی هستند که به منظور کنترل و بازگرداندن ریتم غیر طبیعی قلب به حالت نرمال خود تجویز می‌شوند. اگر مصرف دارو‌های آریتمی نتوانند به اندازه کافی برای بیمار درمانگر باشند، ممکن است پزشک یکی از تکنیک‌های زیر را مورد استفاده قرار دهد:

 

 

• کاردیوورژن

عملکرد این روش به صورتی است که با وارد شدن شوک الکتریکی خارجی می‌توان برای بازگرداندن ریتم غیر طبیعی قلب استفاده کرد. این شیوه زمانی که در شرایط اضطراری پیشگیری از مرگ بیمار قرار گرفته باشید، انجام می‌شود.

هرگاه ضربان قلب نامنظم در حفره‌های پایینی قلب و بطن‌ها رخ دهد، شرایط تهدید‌کننده ‌ایست قلبی را موجب خواهد شد و این حالت دفیبریلاسیون نامیده می‌شود. پزشک ممکن است کاردیوورژن را به عنوان یک گزینه برای درمان آریتمی حفره‌های فوقانی قلب با نام فیبریلاسیون دهلیزی نیز به کار ببرد.

نحوه انجام این تکنیک به صورتی‌ات که بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته و سپس متخصص جراحی آریتمی قلب یا متخصص قلب، الکترود‌هایی را بر روی سینه و در برخی موارد پشت بیمار قرار خواهد داد که به دستگاه کاردیوورژن متصل هستند. این دستگاه با ثبت فعالیت الکتریکی قلب، شوک‌های الکتریکی مورد نیاز را با دامنه مشخص به قلب ارسال می‌کند.

در این حالت پزشک با وارد کردن یک یا چند شوک کوتاه و کم انرژی می‌تواند ریتم طبیعی قلب را باز گرداند. در هنگام انجام این کار بیمار احساس دردی نخواهد داشت.

پس از اتمام کار، لازم است تا بیمار برای مدت چند ساعته تحت نظر پزشک و تیم مراقبت بهداشتی باشد تا با اندازه‌گیری ریتم قلب و فشار خون بتوانند از بروز عوارض و خطرات احتمالی جلوگیری کنند. برخی از عوارض احتمالی این شیوه شامل موارد زیر می‌شود:

• حساسیت به مواد بیهوشی
• قرمزی در محل اتصال الکترود‌ها
• تورم و کبودی
• احساس درد
• ایجاد یا بدتر شدن آریتمی‌های تهدید‌کننده زندگی
• بروز لخته خون و وارد شدن آن‌ها به جریان خون
• بروز سکته مغزی و مشکلات دیگر به علت وارد شدن لخته‌های خون به بافت و اندام‌های دیگر از قلب

• ابلیشن کاتتر

 

این تکنیک درمان برای جلوگیری از حرکت سیگنال‌های الکتریکی غیر طبیعی در قلب و بروز ضربان قلب نامنظم توسط متخصص آریتمی قلب در بیمارستان انجام می‌شود. ابلیشن از طریق شیوه‌ای با نام کاتتریزاسیون قلبی انجام می‌شود.

نحوه کار بدین صورت است که لوله‌های منعطف یا کاتتر‌ها با عبور از رگ‌های خونی به قلب فرستاده می‌شوند. در برخی کاتتر‌ها از الکترود‌های سیمی استفاده شده است. در واقع این الکترود‌ها، منبع ضربان قلب غیر طبیعی بیمار را ثبت و تعیین می‌کنند. سایر انواع کاتتر‌ها می‌توانند برای درمان به کار برده شوند.

جراح آریتمی قلب، نوک کاتتر خاص را به سمت بخش کوچکی از بافت قلب نشانه گرفته و با کمک یک دستگاه، امواج فرکانس رادیویی دما‌های بسیار سرد یا دستگاه لیزر، پرتو‌هایی را برای ایجاد زخمی بر روی قلب ارسال می‌کند. این اسکار از سیگنال‌های غیر طبیعی و ضربان نامنظم قلب جلوگیری خواهد کرد. با توجه به همین موضوع لازم است تا در صورت باردار بودن آن را به پزشک مربوطه اطلاع دهید.

ابلیشن کاتتر نیز مانند هر نوع شیوه درمانی تهاجمی دارای عوارض و خطرات احتمالی زیر خواهد بود:

• خونریزی
• بروز عفونت در بافت اسکار
• وارد شدن آسیب به رگ‌های خونی
• آسیب قلبی
• آریتمی جدید
• لخته شدن خون
• بروز سرطان به صورت جزئی به علت تابش پرتو‌ها و امواج

• دفیبریلاتور‌های کاردیوورتر قابل کاشت

دفیبریلاتور‌ها نوعی دستگاه ارسال‌کننده پالس الکتریکی یا شوک به قلب هستند که باعث بازیابی ضربان قلب طبیعی می‌شوند. ICD‌ها با هدف پیشگیری یا اصلاح آریتمی می‌توانند ضربان قلب ناهموار، خیلی آهسته یا خیلی سریع را درمان کنند. در صورتی گه قلب به صورت ناگهانی دچار توقف شده باشد، دفیبریلاتور‌ها می‌توانند ضربان قلب را بازیابی کنند و فرد را از مرگ حتمی نجارت دهند.

دستگاه‌های ICD در انواع مختلف بسته به نوع و شدت آریتمی قلبی به روش‌های گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند و فرد را از خطر بالای آریتمی که تهدید‌کننده زندگی است، محافظت خواهد کرد. جراح آریتمی از طریق عمل دفیبریلاتور مورد نظر را در داخل بدن بیمار قرار می‌دهد. در این مورد داشتن آگاهی از عوارض و خطرات احتمالی آن بسیار مهم است. برای بیمار زندگی کردن با دستگاه ICD نیاز به زمان و تلاش دارد که بتواند عادت کند.

• ضربان ساز‌ها

 

ضربان ساز یک نوع دستگاه کوچک است که به منظور کمک‌رسانی به سرعت ضربان قلب و دستیابی به ریتم طبیعی آن، پالس‌های الکتریکی را ارسال می‌کند. علاوه بر این می‌توان از این دستگاه برای همگام‌سازی حفره‌های قلب با یکدیگر استفاده کرد تا خون به شیوه مؤثری بتواند به قلب پمپاژ شود. در برخی موارد ضربان ساز به صورت موقت یا کوتاه مدت در بدن جایگذاری می‌شود و در برخی موارد با توجه به مشکل بیمار لازم است تا از ضربان ساز به صورت دائمی و طولانی مدت استفاده کرد.

۳. تغییر سبک زندگی

یکی از شیوه‌های درمان آریتمی قلب، استفاده از یک روتین روزانه و برنامه سالم است که بتوان از آن را کنترل و بازیابی کرد. برخی از این تغییرات عبارت‌اند از:

• پرهیز از مصرف دخانیات و محصولات تنباکویی
• محدود یا متوقف کردن مصرف کافئین
• عدم استفاده از دارو‌های محرک مانند دارو‌های سرفه، سرماخوردگی، مکمل‌های غذایی یا گیاهی
• کنترل کردن فشار خون بالا
• نداشتن اضافه وزن و کنترل چاقی
• کنترل سطح قند خون
• درمان آپنه خواب
• خودداری از انجام فعالیت‌های خاص بدنی منجر به بروز آریتمی قلبی

دلایل استفاده از شیوه جراحی برای درمان آریتمی قلبی

همان طور که گفته شد، درمان آریتمی قلبی با استفاده از تکنیک‌های مختلف انجام می‌شود. در برخی موارد با توجه به میزان شدت این عارضه لازم است که از درمان تهاجمی مانند جراحی استفاده شود. عوامل متعددی در انتخاب این تکنیک درمانی توسط متخصص آریتمی قلبی تأثیر‌گذار هستند که عبارت‌اند از:

1. یک فرد ممکن است از شیوه جراحی برای درمان بیماری قلبی که می‌تواند منجر به آریتمی ‌شود، استفاده کند مانند جراحی دریچه یا بای پس عروق کرونر.
2. اصلاح دفیبریلاسیون دهلیزی به کار رفته در بدن که با استفاده از دارو یا شیوه‌های درمانی کم تهاجمی و غیر جراحی نمی‌توان آن را کنترل کرد.
3. به کار بردن دستگاه‌های ضربان ساز دو بطنی

مطالب مرتبط: بهترین فوق تخصص پیس میکر و الکتروفیزیولوژی قلب

کلام آخر

ضربان قلب نامنظم به علل گوناگون می‌تواند در افراد سالم یا دارای بیماری قلبی اتفاق افتد. زمانی که آریتمی در فرد سالم ایجاد شود کاملاً طبیعی بوده و نیازی به درمان خاص ندارد. این در حالی است که فرد با سابقه بیماری اگر به آریتمی قلبی مبتلا شود این می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های دیگر شده و یک تهدید جدی برای زندگی او باشد. از این رو لازم است ضمن مراجعه به متخصص آریتمی قلبی با استفاده از شیوه درمانی مناسب، مشکل را برطرف کند.

مصرف دارو‌های کنترل‌کننده ضربان قلب، روش‌های تهاجمی مانند جراحی و قرار دادن دستگاه‌هایی داخل بدن و هم چنین شیوه‌های کم تهاجمی و تغییر سبک زندگی از جمله تکنیک‌های مؤثر در درمان آریتمی قلبی به شمار ‌می‌روند.

منابع علمی محتوا

https://www.nhlbi.nih.gov/health/arrhythmias/treatment

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16749-arrhythmia

https://www.brighamandwomens.org/medical-resources/arrhythmia-treatment

https://www.heart.org/en/health-topics/arrhythmia/prevention–treatment-of-arrhythmia/medications-for-arrhythmia

https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/arrhythmia-treatment