متخصص درمان ریشه (اندودنتیکس) چکار انجام میدهد؟
متخصص درمان ریشه ( root canal specialist) فردی است که می تواند برای شما درمان ریشه دندان که در اصطلاح عام “عصب کشی” نامیده می شود انجام دهد. تخصص درمان ریشه یا اندودنتیست یکی از اصلی ترین متخصصین حفظ و نجات دندان ها در حوزه ی دندان پزشکی است .دندان درد تجربهٔ خوشایندی نیست. بسیاری از افراد تجربه بد دندان‌درد را در طول زندگی خود داشته‌اند.
برای درمان دندان‌درد به طور عمومی به دندانپزشکان مراجعه صورت می‌گیرد. خوشبختانه تعداد دندانپزشکان در بیشتر نواحی کشور افزایش چشمگیری در سال‌های اخیر یافته است .از طرف دیگر خدمات دندانپزشکی به سوی تخصصی شدن رفته‌اند. همانطور که برای درمان ناراحتی قلبی مراجعه به متخصص قلب صورت می‌گیرد، برای درمانهای تخصصی دندان هم ممکن است مراجعه به متخصص مربوطه لازم باشد.
عصب کشی دندان چیست؟
تخصص درمان ریشه یکی از اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین تخصص‌های دندان پزشکی است. متخصص درمان ریشه یا به عبارت علمی تر «اندودنتیست» فردی است که با درمان ریشهٔ دندان شما سرو کار دارد. تشخیص و درمان درد دندان و همهٔ دردهایی که شبیه دندان‌درد هستند – ولی ممکن است دندان‌درد نباشند- هم در حیطهٔ تخصص متخصص درمان ریشه است؛ اما سؤال اینجاست که چه زمانی باید به یک اندودنتیست (متخصص درمان ریشه) مراجعه کنید.آیا به عصب کشی دندان نیاز دارید؟
آیا میشود بطور مستقیم به اندودنتیکس مراجعه کرد؟
مراجعه مستقیم در موارد دندان‌درد به متخصص درمان ریشه و درمان کانال دندان ایرادی ندارد و می‌تواند انجام شود. به هر حال اندودنتیست یا متخصص اندودنتیکس می‌تواند در تشخیص نیاز به درمان ریشه، کشف علت درد و درمان آن، کیفیت، دقت و سرعت بسیار بالایی را ارائه کند. ولی توجه داشته باشید که هزینهٔ اندو دندان توسط اندودنتیست بالاتر است؛ بنابراین برای درمانهای ریشه موارد ساده که همکاران دندانپزشک عمومی به خوبی از عهدهٔ آن برمی‌آیند، واقعاً نیازی به مراجعه به اندودنتیست ندارید! مگر اینکه پول اضافی داشته‌باشید و مایل باشید که درمان تخصصی برای شما انجام شود.
در ضمن به خاطر داشته باشید که متخصص درمان ریشه، پرکردن دندان را معمولاً برای شما انجام نخواهد داد. برای پرکردن دندان و درصورت نیاز، روکش مجبور هستید به دندانپزشک عمومی یا متخصص در این زمینه‌ها مراجعه کنید. نکتهٔ دیگر اینکه احساس بیماران و میزان رضایت از پروسهٔ درمان زمانی که با اندودنتیست‌ها کارشان انجام شده است از دندانپزشکان عمومی که درمان ریشه انجام می‌دهند بیشتر است (۸۹ درصد).
معمولاً درمان‌هایی که توسط متخصص اندو ( متخصص درمان ریشه )انجام می‌شوند از کیفیت بالاتری به طور کلی برخوردارند و کمتر دچار مشکلات بعد از درمان در کوتاه مدت و بلندمدت می‌شوند. هرچند که در دندانپزشکی، همکاران عمومی هم هستند که کیفیت کار بالا در حد متخصص درمان ریشه ممکن است ارائه کنند.
کارهایی که اگر توسط اندودنتیکس انجام شود بهتر است
برخی درمان‌ها پیچیده هستند و در دورهٔ آموزش عمومی دندانپزشکان برای آنها آموزش کافی ندیده‌اند. مثلاً درمان ریشه دندانهای ضربه دیده و درمان دندان‌هایی که قبلاً عصب‌کشی شده‌اند و دوباره به دلیل درد و عفونت نیاز به درمان مجدد ریشه دارند، جز مواردی هستند که حتماً بهتر است توسط اندودنتیست انجام شود. درمانهای جراحی ریشه هم توسط اندودنتیست‌ها می‌تواند ارائه بشود. برخلاف دندانپزشکان عمومی، اندودنتیست‌ها برای این موارد آموزش‌های تخصصی را گذرانده‌اند و قاعدتاً مهارت لازم را کسب کرده‌اند. با این توضیحات توجه داشته‌باشید که هر قدر هم که به دندانپزشکان اعتماد داشته‌باشید، برخی کارها را ممکن است دندان پزشکتان برای شما انجام ندهد و شما را به یک متخصص ارجاع بدهد. در این موارد بالطبع اصرار شما برای انجام درمان توسط دندانپزشک خودتان نتیجهٔ مطلوبی نخواهد داشت.
درمان ریشه دندان
این عنوان از سه کلمه Root به معنای ریشه، و Canal به معنای مجرا و Therapy به معنی معالجه تشکیل شده که مفهوم کلی آن معالجه مجرای ریشه دندان میباشد و شاخه‌ای از دندانپزشکی به نام اندو یا اندودونتیکس است که شامل دانش و اعمالی است که به معالجه و حفظ ریشه دندان می‌پردازد و وظیفه تشخیص و درمان پالپهای آماسی و بیمار شده را به عهده دارد. بنابراین درمان ریشه یا روت کانال تراپی عبارت است از نجات یا درمان دندانی که به علت پوسیدگی وسیع مجاور اطاق عصب در معرض از دست رفتن میباشد.
دندانی که نیاز به عصب کِشی یا عصب کُشی دارد همواره با درد همراه نیست و چون همیشه همراه با درد نیست قصد ما هم در واقع کشتن عصب یا کشیدن عصب نیست، بلکه تمیز کردن ریشه از آلودگی و بستن مسیر انتهای ریشه جهت جلوگیری از دسترسی آلودگی به انتهای ریشه است که خطر انتشار عفونت از آنجا زیاد است.
متخصص درمان ریشه دندان کودکان
دندان های شیری به دلیل ساختار خاصی که دارند، زود تر از دندان های دائمی به عفونت و پوسیدگی دچار می شود. همچنین در دندان های شیری به دلیل ضعیف بودن ریشه دندان، نیاز به درمان ریشه دارد. برایدرمان ریشه دندان در کودکان نیاز است تا به دندانپزشک اطفال مراجعه شود.
برای درمان ریشه دندان در کودکان روش های متفاوتی نسبت به بزرگسالان باید انجام داد. زیرا ساختار دندان شیری در کودکان متفاوت است. به همین دلیل در زمان عصب کشی دندان کودکان و ترمیم ریشه دندان در کودکان باید دقت بسیار زیادی داشت.
برای درمان ریشه دندان در کودکان نیاز است تا به دندانپزشک اطفال مراجعه نمود. زیرا دندانپزشک ها عمومی تخصص کافی در خصوص دندانپزشکی کودکان ندارند.
مراحل عصب کشی دندان عفونی
ابتدا دندانپزشک زیبایی دندانهای پوسیده را به طور کامل بررسی و از آنها عکس تهیه می‌کند. این کار تنها در چند دقیقه انجام میشود. رادیوگرافی از دندانهای پوسیده به منظور مشخص شدن، حدود ریشه و میزان پوسیدگی و وجود یا عدم وجود ضایعات دور ریشه است. در مرحله بعد دندانپزشک ، پوسیدگیهای دندان را برداشته و حفره دسترسی به عصب دندان را ایجاد می‌کند و با کمک دستگاه اپکس فایندر و یا به کمک رادیوگرافی، طول ریشه دندان تعیین میشود.
پاکسازی کانال دندان به کمک فایلهای دستی و یا روتاری و شستشوی کانالهای دندان نیز از دیگر مراحل عصب کشی دندان است.در پایان عصب کشی، کانال دسترسی به عصب خشک میشود. سپس دندانپزشک آن را با ماده گوتاپرکا پر می‌کند. تمامی مراحل عصب کشی دندان به وسیله دستگاه اپکس فایندر و فایلهای روتاری انجام میشود. این کار موجب افزایش کیفیت و سرعت کار و همچنین کاهش درد بعد از عصب کشی میشود.
عوارض عصب کشی دندان
یکی از عوارض شایع عصب کشی دندان، شکستن دندان عصب کشی شده می باشد که دلیل آن ممکن است ضعیف بودن دندان در اثر پوسیدگی باشد. در این شرایط دندانپزشک باید با دقت و وسواس بیشتری کار کند. پس از عصب کشی نیز بهتر است دندانهای با استقامت کمتر، روکش شوند تا از شکستن آنها جلوگیری شود.
درد عصب کشی دندان
حساسیت مختصر بافت‌های دور دندان بعد از عصب‌کشی مدت‌ها ممکن است طول بکشد و حتی تا چند هفته زمان طی شود تا شما یک حس نرمال را روی دندان خود احساس کنید. این حساسیت با درد فرق دارد. خود به خودی نیست. ممکن است با فشار بر روی یک نقطه از لثه در محل پای ریشه احساس شود.
درد خفیف بعد از عصب‌کشی شیوع بیشتر دارد و طول کشیدن آن ممکن است حتی تا هفته اول هم ادامه داشته باشد. درد تحریکی خفیف مانند درد موقع فشار یا ضربه ممکن است حتی تا پایان هفته دوم هم برطرف نشود. همچنین ممکن است درد مربوط به آسیب وارد شده در محل ورود سوزن تزریق یا محل قرارگیری کلامپ رابردم (وسیله‌ای که در عصب‌کشی استفاده میشود) باشد.
درد شدید بعد از عصب‌کشی همیشه شایع نیست ولی در یک الی دو روز اول طبیعی است. این طبیعی بودن به این معنی نیست که بعد از همه عصب‌کشی‌ها درد اتفاق می‌افتد. بلکه به این معنی است که در صورتی که درد بعد از عصب‌کشی داشتیم، اتفاق طبیعی در حال روی دادن است و نمی‌توانیم بگوییم درمانمان دچار خطا بوده است.
مراحل درمان ریشه دندان شیری در کودکان
برای درمان بعد از مراجعه به دندانپزشک اطفال نیاز به مراحل متفاوت است تا درمان انجام شود. این مراحل عباتند از :
- برسی و معاینه ریشه دندان و دندان
- تعیین وضعیت ریشه دندان شیری
- انتخاب نوع درمان ریشه دندان شیری
- بی حسی موضعی دندان و ریشه دندان
- بررسی و ایجاد دسترسی به کانال دندان
- ضد عفونی کردن و برداشتن ریشه دندان
- عصب کشی دندان کودک
- پر کردن دندان کودک
آبسه دندان
آبسه کیسه‌ای حاوی مایعات چرکی است که در اطراف ریشه‌ی دندان عفونی شده ایجاد میشود و سن‌وسال هم نمی‌شناسد. اگر دندان‌تان آبسه کرده است، حواس‌تان باشد که آبسه دندان به‌خودی‌خود درمان نمی‌شود، بلکه حتما باید به دندانپزشک یا اِندودِنتیست (متخصص ریشه‌ی دندان) مراجعه کنید. درصورتی‌که آبسه دندان درمان‌نشده باقی بماند، عفونت ممکن است از ناحیه‌ی فک به سایر نواحی بدن از جمله سر و گردن سرایت کند.
علائم آبسه دندان
- درد شدید در لمس دندان مبتلا و حین گاز زدن و جویدن
- سست شدن دندان مبتلا
- تورم حساس و قرمز رنگ لثه روی ریشه دندان
- آزاد شدن چرک به داخل دندان
اولین علامت این آبسه های خطرناک به طور معمول تب بالا و بی حالی است.
در این شرایط حال عمومی بیمار خوب نیست و فرد احساس درد، دشواری در بلعیدن غذا و آب دارد، با توجه به این که پزشک می تواند این آبسه را احساس کند و تشخیص دهد باید به محض بروز علایم به دندان پزشک مراجعه کرد.
در این مرحله بسیار مهم است که مشخص شود، عفونت در کجا وجود دارد تا به موقع بتوان از طریق جراحی به آن رسیدگی و عفونت را تخلیه کرد که در این مرحله باید فرد در بیمارستان بستری و با عمل جراحی، این آبسه و چرک تخلیه شود.
در این مورد مصرف آنتی بیوتیک خوراکی بی فایده است و باید در بیمارستان آنتی بیوتیک به صورت وریدی به بیمار تزریق شود.
اگر آبسه درمان نشود، ممکن است عفونت از دندان به سطح لثه کانال زده و یک تورم دردناک که آبسه دندان نامیده می شود، شکل بگیرد. اگر آبسه دندان بترکد چرک به داخل دهان آزاد شده و درد را کاهش می دهد. اگر عفونت گسترش یابد ممکن است صورت متورم و دردناک شود و گاها تب نیز ایجاد شود. اگر به آبسه دندان مشکوک شدید بایستی هر چه سریع تر با دندانپزشک خود مشورت کنید.
درمان آبسه دندان
هدف اصلی درمان آبسه دندان رفع عفونت است. از این‌رو، اِندودِنتیست یکی از روش‌های زیر را پیش خواهد گرفت:
- آنتی‌بیوتیک: اگر عفونت از محل آبسه به فک یا نقاط دیگری از بدن سرایت کرده باشد، معمولا آنتی بیوتیک تجویز میشود. آنتی‌بیوتیک عفونت را از بین می‌برد، اما درمان کامل آبسه نیست.
- کشیدن دندان: اگر اِندودِنتیست نتواند هیچ راهی برای حفظ دندان پیدا کند، دندان آسیب‌دیده باید کشیده شود.
- عصب‌کشی: عصب‌کشی از جمله مؤثرترین روش‌هایی است که آبسه را درمان و دندان را حفظ می‌کند. طی فرایند عصب‌کشی، اِندودِنتیست دندان را سوراخ و مغز دندان و نیز مجاری ریشه را که از پایین به لثه راه دارند، تخلیه و سپس پر یا روکش خواهد کرد. در این‌صورت، دندان ترمیم‌شده نه‌تنها از لحاظ ظاهری بلکه از لحاظ کارکرد نیز مثل سایر دندانها خواهد شد.
- جراحی: تخلیه‌ی آبسه‌ی پریودِنتال ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.
یادتان باشد که اگر آبسه بترکد، دردتان کم خواهد شد، اما هنوز باید جهت درمان به دندانپزشک یا اِندودِنتیست مراجعه کنید.
ری اندو در دندانپزشکی چیست؟
ری اندو یا درمان مجدد کانال ریشه دندان وقتی انجام می شود که دندانی قبلا” روت کانال تراپی (عصب کشی) شده است ولی به دلیل ناقص بودن این درمان ویا آلوده شدن مجدد کانال ها به علت خالی ماندن دندان ها مجددا” مشکل ایجاد شده است.اگر کانال های دندان در موقع درمان اندو(عصب کشی) به خوبی تمیز نشده ویا به درستی پر نشود ممکن است پس از مدتی که می تواند چند ماه یا چند سال باشد در انتهای ریشه دندان ضایعه تشکیلمی شود که ممکن است کیست ویا گرانولوم باشد.این ضایعه در مواردی ممکن است قفط یک عفونت مزمن ایجاد کند و در مواردی نیز ممکن است یک آبسه حاد دردناک ایجاد گردد.البته باید توجه داشت که ضایعات انتهای ریشه برخی موارد قبل از درمان اندو هم به علت عفونی شدن پالپ دندان به وجود می آید .
به هر حال با درمان ری اندو می توان فرصتی دوباره به دندان داد تا بتوان آن را حفظ کرد .البته در برخی موارد ضایعات انتهای ریشه باید از طریق جراحی درمان شوند که به این جراحی رزکسیون یا درمان رتروگیرید می گوئیم.
در درمان ری اندو کانال های ریشه مجددا” باز شده واز نوتمیز وضدعفونی شده و به درستی پر می شود.در بسیاری موارد ضایعات انتهای ریشه با ری اندو از بین می رود ولی مواردی هم وجود دارد که حتی با درمان ری اندو باز هم درد وعفونت باقی می ماند ونیاز به درمان های دیگری مثل رزکسیون ویا خارج کردن دندان وجود خواهد داشت.
مراحل درمان مجدد ریشه
1- پس از برداشتن پوسيدگي و ترميمهاي قبلي ، از تاج دندان مسيري جهت ورود به فضاي داخل دندان و كانالها ايجاد ميگردد.
2- تمام مواد پر شده قبلي در كانالها را توسط وسائل باريك سوزن مانندي ( بنام فايل ) خارج نموده و پس از نفوذ تاانتهاي كانال در صورت امكان سراسر ريشه را توسط اين وسايل از سايز كوچك به بزرگ تميز و پاكيزه مي كنيم.
3- با مواد مخصوص صورتي رنگي ( به نام گوتا پركا ) ، كانال تميز و پاكيزه شده را پر و مسدود مي‌كنيم تا ميكروبها نتوانند در اين فضاها وارد شوند.
اين فضاها وارد شوند.
در تمام مراحل فوق ، طول كاركرد وسايل بكار برده شده تا انتها كانال توسط راديوگرافي و وسايل ديجيتالي كنترل مي گردد و در نهايت تاج دندان ، پانسمان شده و جهت ترميم و يا روكش كردنِ دندان به دندانپزشك مربوطه ارجاع مي گرديد
اصطلاح غلط عصب كِشي يا عصب كُشي تنها اقدامي كم و جزئي از مراحل فوق مي باشد و لفظ درمان مجدد ريشه (ري اندو) اصطلاح صحيح مي باشد.
جراحی اندو در دندانپزشکی ترمیم دندان چیست؟
عصب کشی (اندو) خارج نمودن عروق و اعصاب دندانی به همراه دبری و میکرو ارگانیسمهای داخل ریشه است.درمان های اندو میزان موفقیت بالایی دارد و بیماران رضایت خوبی از آن دارند.
موارد تجویز درمانهای اندو یا عصب کشی
- پالپیت غیر قابل برگشت دندان
- درمانهای پروفیلاکتیک پالپی در مواردی که اهداف درمانی دیگری موجودندمانند دندانپزشکی ترمیمی،پریو و پریودنتیکس
موارد عدم تجویز درمانهای اندو یا عصب کشی
موارد واقعی عدم تجویز درمانهای اندو کم هستند فقط در سایه یک طرح درمان کلی تعدادی از موارد عدم تجویزکه در زیر نامبرده می شود،مطرح می گردند.
- -بیماری پریودنتال شدید
- -دندانهای غیر قابل ترمیم
- -تحلیل وسیع ریشه ها
- -ترک عمودی ریشه
- -دسترسی محدود به دندان
- -شکل ناهنجار ریشه دندان
- -نسبت نامطلوب طل تاج به ریشه
- -شکل ناهنجار ریشه دندان
- بیماریهای پری اپیکال
- پریودنتیت حاد اپیکال
کیست دندانی چیست و چگونه درمان می شود؟
اگرعفونت دندانی مزمن شود، می تواند منجر به کیست دندانی شود.معمولا بدون علامت است ولی ممکن است تبدیل به آبسه دندانی شود و همراه با درد و تورم باشد.دندان دارای کیست ممکن است دارای درد باشد یا در جویدن دردناک باشد.اگر کیست به شکل مزمن باشد درمان آن عصب کشی و درمان زیشه مناسب است. در اکثر مواردکیست دندانی با یک اندو موفق درمان می شود.در بعضی مواقع علاوه بردرمان ریشه ،
جهت درمان کامی کیست دندانی احتیاج به جراحی نوک ریشه می باشد.
پریودنتیت حاد اپیکال چیست و چگونه درمان می شود؟
به معنای التهاب در انتهای ریشه دندان در دندان نکروزه یا دندان با پوسیدگی شدید است.عوامل دیگری مثل ترومای مزمن یا دندان قروچه نیز ممکن است باعث این مساله شود که بایستی جهت درمان این دندانها عصب کشی شوند.شایعترین علت پریودنتیت حاد اپیکال سه علت زیر می باشد:پالپیت برگشت ناپذیر دندان،پالپ نکروزه،یا پالپ نرمال با التهاب برگشت پذیر و بلندی دندان.
پیشنهاد می کنیم مقالات زیر را هم مطالعه بفرمایید: